مدل بهره برداری تلفیقی از منابع آب سطحی و زیرزمینی مطالعه موردی: پروژه جامع آب و خاک البرز

رشد سریع جمعیت و افزایش روزافزون نیاز به مواد غذایی و محدودیت منابع آب و خاک مشکلات عدیده¬ایی را در تأمین منابع آب برای مصارف گوناگون ایجاد کرده است. جهت حل این مشکل، مدیریت جامع منابع آب و خاک ضروری می¬باشد. یکی از بهترین روش¬ها برای استفاده پایدار از این منابع، بهره¬برداری تلفیقی از منابع آب سطحی و زیرزمینی می¬باشد، که علاوه بر پایداری زیست محیطی سبب بهره¬برداری بهینه، بهبود تخصیص منابع آب و توسعه کشاورزی می¬گردد. این پژوهش با هدف تعیین مقادیر برداشت تلفیقی از منابع آب سطحی و زیرزمینی در سطح 10 تشکل آببران پروژه جامع آب و خاک البرز انجام شد. برای این منظور ابتدا آب زیرزمینی منطقه توسط مدل modflow شبیه¬سازی شد. در ادامه پس از واسنجی مدل و مورد تأیید قرار گرفتن نتایج مدل شبیه¬سازی، به منظور مدیریت آب زیرزمینی دشت مورد نظر، وضعیت آبخوان منطقه در سه سناریو مورد بررسی قرار گرفت. سپس نتایج حاصل از مدل شبیه¬سازی در تدوین مدل بهره¬برداری تلفیقی با مدل weap مورد استفاده قرار گرفت. برای انجام این تحقیق، آمار و اطلاعات مربوط به منابع آب منطقه و مقادیر قابل برداشت از آن¬ها، مناطق مصرف و نیاز آبی ماهانه آن¬ها برای یک دوره پنج ساله شبیه¬سازی شد. نتایج حاصل از مدل شبیه¬سازی آب زیرزمینی منطقه نشان داد، آبخوان دشت بعد از اجرای طرح شبکه آبیاری و زهکشی البرز قابلیت برداشت اضافی به میزان 96 میلیون متر مکعب را در تشکل¬های 1-1-3b، 2-1-3b، 2-3b، 1-25c و 2-25c دارد که نسبت به حالت قبل از اجرای طرح 217 درصد بیشتر می¬باشد. با افزودن این مقادیر به منابع آب موجود در منطقه و همچنین بهره¬برداری از کانال¬های 24c و 25c مشکل کمبود آب در کلیه تشکل¬ها جزء تشکل4b به صفر ¬رسید. کمبود موجود در تشکل 4b نیز به طور میانگین سه میلیون متر مکعب کاهش یافت. با افزایش منابع آب سطحی و زیرزمینی در منطقه کمبود نیاز زیست محیطی رودخانه¬های تالار و سیاهرود از 6/2 میلیون متر مکعب در سال به 9/0 میلیون متر مکعب کاهش یافت. در مجموع به طور میانگین 65 درصد نیاز منطقه از طریق آب سطحی و 35 درصد آن از منابع آب زیرزمینی تأمین می¬شود.